De drie V’s zijn wel volgens mij wel redelijk bekend: vechten, vluchten en bevriezen (in het Engels de 3 F’s). Fysieke reacties op gevaar die je helpen overleven. Vechten hoeft hierbij niet perse letterlijk vechten te zijn, het kan ook betekenen dat je figuurlijk terug slaat of je uitspreekt, een weerwoord biedt. Bij vluchten ren je weg of je vlucht in figuurlijke zin en bij verstarring kun je dat allemaal niet omdat je lijf letterlijk niet wil bewegen. Dit zijn allemaal automatische reacties op situaties die angst oproepen en vervolgens komt er een stress reactie op gang in je lijf waarbij heel veel processen zijn betrokken. Dit gaat via je autonome zenuwstelsel, dus inderdaad, dat gaat vanzelf.
Er is echter nog een vierde reactie die wat minder bekend is. Ik noem deze in het Engels omdat er naar mijn mening geen sterke Nederlandse vertaling van is. Het is dan de vierde F, namelijk: fawn. Een fawn is een reekalfje, je weet wel hoe schattig en weerloos die eruit zien he? Nou, fawn betekent dus dat je weerloos bent en je je gaat aanpassen aan de gevaarlijke situatie. Het is het bekende ”de lieve vrede bewaren”. Je spreekt je niet uit en houdt je mond om niet tot last te zijn. Je doet alsof het goed met je gaat maar je voelt je diep ongelukkig. Je scant continu de omgeving af op zoek naar signalen, je bent continu alert op gevaar. Je doet aardig om aardig gevonden te worden. Je focus ligt bij anderen en je zet je eigen behoeften opzij en je raakt zo gaandeweg steeds meer van jezelf verwijderd. Hierdoor is het moeilijk om op latere, volwassen leeftijd te voelen wat je nodig hebt. Om goed om te kunnen gaan met wat je voelt, om emoties van jezelf en anderen goed te kunnen reguleren. Om maar wat te noemen. Het ontstaat in je kindertijd en dan ben je immers ook afhankelijk van je ouders, dus je doet wat je kan om zo goed mogelijk de situatie te doorstaan. Helaas zet dit gedrag zich voort wanneer je niet meer in de onveilige situatie zit en het dus niet meer nodig is. Maar je bent het zo gewend, het is ingesleten gedrag dat je niet langer helpt maar juist in de weg staat in je persoonlijke ontwikkeling en in je relaties met anderen, in werk en privé.
Het is een overlevingsstrategie, een manier van coping in stressvolle of zelfs gevaarlijke situaties. Denk aan opgroeien in een gewelddadige situatie. Maar ook een complexe echtscheiding, een ouder die emotioneel misbruik pleegt, een ouder met een verslaving, zorg moeten dragen voor een fysiek of psychisch zieke ouder kan leiden tot deze trauma respons. En zoals elke trauma respons, heeft het een grote impact op fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel niveau. De fawn reactie kan leiden tot een sterk negatief zelfbeeld, problemen in relaties met anderen, geen idee hebben wie je eigenlijk bent, laat staan weten wat je wilt en nodig hebt, niet voor jezelf kunnen opkomen, jezelf verwaarlozen, grenzeloos en risicogedrag, maar het is ook een voedingsbodem voor depressie, lichamelijke klachten en zelfs ziekten.
Dit is óók trauma
Wat nog onvoldoende mensen zich realiseren, is dat we in een sterk getraumatiseerde wereld leven. Er is veel ellende en dat is ook zichtbaar, maar de link met trauma wordt vaak niet gelegd. Pas de laatste jaren komt er steeds meer zicht op, de kennis rond trauma is de laatste jaren steeds meer toegenomen. En dat is belangrijk en nodig, want veel problemen in de wereld zijn toe te schrijven aan trauma. En alleen door bewustwording hiervan en door het zichtbaar te maken en te weten hoe je ermee omgaat, kunnen we individueel en collectief herstellen van trauma. Want dat kan gelukkig.
In dit filmpje wordt heel helder uitgelegd wat trauma is en hoe het in je lijf werkt en waartoe het kan leiden. Neem vooral de tijd om het te kijken, zeker wanneer je niet zo bekend bent met trauma en/of vermoedt dat je klachten wel eens trauma gerelateerd zouden kunnen zijn. Er worden ook voorbeelden genoemd van wat je zelf kan doen.
Een belangrijke uitspraak uit het filmpje deel ik vast met je:
“Trauma is not an event, it is an experience. It is what happens inside of us as a result of what happens to us. It is our response to the event rather than the event itself”.
Ik denk dat er nog veel winst is te halen als het gaat om kennis op dit vlak. Als we beter gaan begrijpen wat trauma is, hoe het ontstaat, wat het doet in je lijf maar ook daarbuiten en hoe we het kunnen helen, zouden we veel ellende kunnen voorkomen en een heel andere, betere wereld kunnen creëren. Daar ben ik van overtuigd.
Wanneer je nog (deels) in de overlevingsmodus zit, kost dat je veel energie. Je komt ook jaren na het oorspronkelijke trauma nog situaties tegen die op de één of andere manier een trigger kunnen zijn. Bijvoorbeeld iemand die net zo praat als je agressieve moeder destijds of een geur die je in een split second terug brengt naar vroeger. Dat blijft overigens altijd een optie, maar het scheelt wel enorm als je niet langer vanuit de open wond reageert. Door te werken aan je trauma en trauma reacties, kun je hier anders mee omgaan, je reageert dan niet langer zo primair. Wanneer je uit de overlevingsmodus komt en kan overgaan tot voluit leven, zul je merken dat je veel meer ontspannen bent, meer energie hebt (eerst niet, eerst komt de vermoeidheid vrij) en veel beter in je vel zit. Hierdoor zal het leven ook minder moeite kosten, dingen gaan meer vanzelf. Het werkt door in alles. Echt in ALLES.
Misschien heb jij te maken met problemen of klachten die trauma gerelateerd zijn. Misschien wist je dat nog niet (zoals zoveel mensen), maar ben je nu tot het inzicht gekomen dat ook jij een trauma hebt meegemaakt ooit en dat je daar nu nog de gevolgen van ondervindt?