Over de zin en onzin rond spiritualiteit

Ik krijg de laatste tijd regelmatig berichten en (aan)vragen van mensen die aangeven erg geïnteresseerd te zijn in spiritualiteit of hier zoekende in zijn en er meer over willen leren. Helemaal niet vreemd natuurlijk en: welkom!

Ik merk hierbij wel dat iedereen hier een eigen definitie van heeft. Ook niet zo vreemd, want er wordt al jaren veel gezegd en geschreven over spiritualiteit en het lijkt wel een hip begrip te zijn geworden. Spiritualiteit is in. En zoals dat gaat met dingen die in zijn, steeds meer mensen gaan ermee bezig. En soms ook mee aan de haal…

Al een aantal jaren valt me hierin het één en ander op en omdat ik steeds vaker vragen hierover krijg, leek het me tijd mijn gedachten over spiritualiteit eens te delen. Ik claim hierbij overigens niet de waarheid in pacht te hebben, dit is gewoon mijn visie. Mocht je eens bij mij aankloppen voor begeleiding, dan weet je vast hoe ik hierin sta.

Naar mijn mening gaat spiritualiteit vooral over bewustwording en vervolgens meer bewust ZIJN. We zijn allen spiritueel simpelweg omdat we spirituele wezens zijn. Het leven = spiritualiteit. Dus wat dat betreft niet zo bijzonder, het is wie we zijn. Kort gezegd gaat die bewustwording over het bewust worden van ons ego. (Het ego is het (onjuiste) beeld dat we van onszelf hebben en het is eigenlijk een verzameling aan gedachten, emoties, ervaringen, overtuigingen, normen en waarden die je hebt opgedaan in je kindertijd die ons zelfbeeld en wereldbeeld beïnvloedt). Dat ego kan ons hierbij juist in de weg zitten. De ironie. Daarover straks meer.

Het is geen wedstrijd

Wat mij opvalt en waarover ik soms de gekste vragen/opmerkingen heb gekregen, is dat mensen denken dat wanneer je je bijvoorbeeld bezig houdt met healing of mediumschap, je dan spiritueel bent. Andere mensen denken dat spiritualiteit gaat over meditatie, of dat als je naar Indonesië bent geweest en al die rondjes om de Borobudur tempel hebt gelopen, dat je dan meer spiritueel bent dan een ander die dat niet heeft gedaan. Iemand vertelde eens trots dat ie een boek had gekocht over chakra’s en zo lekker spiritueel bezig was. Of het fenomeen namedropping, te pas en (vooral) te onpas roepen wat je allemaal al hebt gedaan en bij wie om aan te geven hoe ver je al bent in je ontwikkeling. Oké, your point being….what? Wil je soms applaus, bewondering?

Dit is wat mij betreft een grote en tevens herkenbare valkuil. Je kan niet meer of minder spiritueel zijn. Het is niet iets wat je kunt bereiken door aan yoga te doen en het is ook niet iets waar je wel of niet aan doet. Ooit hoorde ik iemand zeggen: ”Ik doe niet aan spiritualiteit”. Serieus.

Nogmaals, spiritualiteit is wat mij betreft doodnormaal. Omdat het is wat we zijn, wie we zijn. Wel kun je groeien in bewustzijn en zo vooruit gaan in je persoonlijke ontwikkeling waardoor je meer bewust kunt ZIJN. Meditatie of yoga kunnen je daarbij zeker helpen, maar door dat te doen, ben je dus niet spiritueler dan anderen. Ik ken mensen die niks hebben met meditatie, yoga, lichtwerk en zulks, maar die zeer bewust, empathisch en behoorlijk oordeelloos in het leven staan.

De valkuil van het sluwe ego 

Psycholoog Roos Vonk schreef eens voor Psychologie Magazine een artikel over spiritualiteit en gebruikte de term spiritueel narcisme. Wanneer we onszelf op de schouders kloppen dat we zo lekker spiritueel bezig zijn, trappen we in de valkuil van…het ego! Dat altijd op de loer ligt. Ben je je net zo lekker aan het ont-wikkelen en tada! Duikt dat ego weer op. O, dat ego is zo sluw! En dat is hoe het nou eenmaal gaat.

Spiritualiteit gaat wat mij betreft dus vooral over bewustwording van ons ego. D.w.z.: dat we een ego HEBBEN maar NIET ons ego ZIJN. Want dat is ons grote probleem: we identificeren ons vaak totaal met het ego. Zie daar de ellende in de wereld, die toch echt door onszelf wordt veroorzaakt. Of specifieker: door onze ego’s, waardoor we ons teveel laten leiden. Een ego hebben of zijn, dat is nogal een verschil. Je hoeft er niet vanaf want het ego is niet fout of slecht, maar dit verschil snappen, is volgens mij waar het om gaat. En dan gaat het verder. Door steeds meer bewust te zijn, ook echt meer te zijn en minder te doen, stil te staan bij wat we denken en voelen, gaan we anders om met onszelf, onze emoties, anderen, de uitdagingen in het leven. We gaan ervaren dat ons denken beperkt is en er veel meer mogelijk is. We gaan snappen dat alles één is, dat alles en iedereen met elkaar verbonden is. Als we ons dat meer gaan realiseren en echt diep van binnen ook voelen, zal de wereld er heel anders uitzien.

Ervaren we dan nog enkel love, peace & harmony ? Ik denk het niet. Tegenslag en gedoe zullen er altijd zijn, het is hoe je ermee omgaat. Sommige, zelf verklaarde spiritueel verlichte personen, willen niets weten van emoties als boosheid of angst, maar dat zie ik als een soort spirituele bypass en daar is wederom het ego aan het woord.

Aanwezig zijn in het hier & nu en verantwoordelijkheid nemen

Het is een reis en het gaat niet om de bestemming, maar om de reis zelf. De keuze is aan ons of we bereid zijn te leren en te groeien. Dat proces gaat met vallen en opstaan, er zitten de nodige hobbels en bobbels in de weg en je krijgt ook geen navigatiesysteem mee. Dat betekent dat het af en toe best zwaar, moeilijk en strontvervelend kan zijn. En als je het soms even niet meer weet, als je daarbij de minder leuke kanten van jezelf tegenkomt, dan is dat wat het is. Het is echt onzin dat je eenmaal op die weg nooit meer angst of woede of iets dergelijks zult ervaren! De kunst is om te accepteren dat je niet altijd even zen reageert om daar vervolgens geen oordeel over te hebben.

Wat ik tot slot nogal eens zie gebeuren, is dat mensen zich fanatiek storten op alles wat in de hype die spiritualiteit tegenwoordig lijkt te zijn, wordt aangeboden als zijnde ”spiritueel”. Denk hierbij aan allerlei cursussen, evenementen, rituelen etc. Voor de duidelijkheid: ik heb daar NIETS op tegen, het kan je echt helpen op je reis naar meer bewust zijn. Maar sommige mensen lijken zich hierin te verliezen. Ofwel dat spiritueel narcisme komt tevoorschijn of wat ik zelf dan spiritueel slachtofferschap noem: al je problemen afschuiven op wat jou vroeger of in vorige levens is overkomen en dus totaal geen verantwoordelijkheid nemen. Wat je ook hebt meegemaakt, in dit leven of een vorig leven, jij bent in het hier en nu verantwoordelijk voor jouw acties. Dat is ook spiritualiteit.

Met de voeten op/in de aarde

Volgens mij is spiritualiteit ook allesbehalve zweverig. Het is in mijn optiek juist heel aards. Met beide voetjes op de grond staan en tegelijk verbinding ervaren met het grote geheel. Aanwezig zijn in de realiteit. Hoe moeilijk of vervelend of lelijk die soms ook is. Het vraagt ook om verder kijken dan je neus lang is. Open staan voor wat je nog niet kent. Steeds meer bewust ZIJN.

Bewustwording gaat daaraan vooraf. Bewust te worden van je gedachten, emoties, gedrag en uiteindelijk van wie je echt bent, in plaats van wie je denkt te moeten zijn. Daar gaat je ego over. Het ego heeft alles te maken met hechting en angst, het wordt er enorm door gevoed. Het gaat erom je bewust te worden van alle angsten en oordelen die in je leven, want daar hebben we echt allemaal mee te maken. Te leren wat er te leren valt. Spiritualiteit gaat ook over kwetsbaar durven zijn. En verantwoordelijkheid te nemen voor jouw eigen handelen in plaats van met de vinger naar een ander te wijzen. Je verbonden te voelen met alles wat leeft. Je plek te vinden in dat grote geheel.

Het gaat over zingeving. De één vindt dat in zijn werk als kapper, een ander in zijn werk als jeugdhulpverlener. Je hoeft geen mega groot doel te hebben om van betekenis te zijn, je hoeft geen miljoenen business te hebben om zingeving te ervaren of het gevoel te hebben dat je ertoe doet. Je doet ertoe. Punt. Zingeving zit niet alleen maar in werk, steeds meer mensen missen het daar juist. Je kan werkloos thuis zitten en toch zingeving ervaren, bijvoorbeeld in de zorg voor je kleinkind. Familie, je geliefden, je hobby’s, dat wat je hart sneller doet kloppen. Daar gaat het om.

Spiritualiteit is van alledag. Elke dag weer kunnen we leren. Kunnen we ervoor kiezen om de juiste keuze te maken. Om liefdevol te zijn. In de eerste plaats naar onszelf toe, want contact met een ander begint bij het contact met jezelf. Elke dag weer worden we uitgedaagd, te midden van alle hectiek, gekte en oneerlijkheid die er is in de wereld, om verantwoordelijkheid te nemen. Om op te komen dagen en het beste ervan te maken. De ene dag lukt dat beter dan de andere dag.

Al die verschijnselen die ik net heb beschreven, zijn zo heerlijk menselijk. Ik loop er zelf natuurlijk ook tegenaan, dat ego van mij. Laten we vooral niet te hard proberen en mild voor onszelf zijn. Dat helpt mij tenminste. We zijn niet perfect en dat is oké. We hoeven echt niet van ons ego af, wat ons ook goede dingen heeft gebracht immers, maar we laten ons er nu nog teveel door leiden. En laten we ook vooral niet vergeten om onszelf niet zo enorm serieus te nemen en af en toe gewoon hard om onszelf te lachen (doe ik ook). Kan geen kwaad volgens mij.